Цыбуля

цыбуліна

Цыбуля (таксама цыбуля рэпчатая) - гароднінная культура. Двухгадовая расліна (паводле біялагічнай класіфікацыі від Allium cepa L.). У першы год цыбуля вырошчваецца ў цыбуліну, а на другі год з яе фарміруецца кветка, якая дае семя. Добра захоўваецца напрацягу 5-8 месяцаў пасля збору ўраджаю.

Цыбуліна ўтрымлівае карысныя рэчывы - бялкі (да 2%), цукар (6-12 %), мінеральныя солі (0,6-1,14%), вітаміны A, B₁, B₂, C, PP, эфірныя алеі, мікраэлементы (цынк, алюміній, медзь і іншыя.) Больш за ўсё ў цыбулі ўтрымліваецца вітаміну C. У цыбуліне ўтрыманне яго складае 20 мг на 100 г сырога рэчыва. У лісці колькасць вітаміну C яшчэ большая (ад 25 да 37 мг). Эфірныя алеі ўваходзяць у склад усіх відаў цыбулі. Яны надаюць яму асаблівы смак і пах. Дзякуючы гэтаму з'яўляецца апетыт і паляпшаецца страваванне. Усе віды цыбулі ўтрымліваюць фітанцыды, якія разбуральна ўздзейнічаюць на шкоднасныя бактэрыі і найпрасцейшыя мікраарганізмы, якія трапляюць у арганізм чалавека.

Цыбуліну можна выкарыстоўваць для атрымання зеляніны ўзімку, пасадзіўшы цыбуліну ў ваду як пакаёвую расліну.

У ежу спажываюцца як цыбуліна, так і лісце. Залёная цыбуля выкарыстоўваецца для афармлення гарніраў і для салатаў.

Семя рэпчатай цыбулі, як і ў іншых ядомых відаў цыбулі, чорнага колеру. Набрыняе семя павольна, і звычайна ўсходы ў прыдатных умовах з'яўляюцца праз 7-10 дзён.

Усходы цыбулі спачатку маюць выгляд пяцелькі семядольнага лісця, якія ў залежнасці ад віду цыбулі могуць быць трубчатымі (рэпчатая цыбуля, батун) або плоскімі (цыбуля-парэй).

Рост усходаў і нарастанне лісця адбываецца павольна, карнявая сістэма, таксама слабаразвітая, таму барацьба з пустазеллем і своечасовае рыхленне засеваў маюць вялікае значэнне ў перыяд усходаў цыбулі і ўплываюць на далейшы рост і развіццё раслін.

Пры вырошчванні рэпчатай цыбулі для атрымання прадукцыі ўлетку неабходна ўлічваць яе здольнасць пры неспрыяльных умовах, асабліва пры недахопе вільгаці і ўшчыльненні глебы, хутка фарміраваць цыбуліну. Такая з'ява можа мець месца пры наяўнасці 2-3 лістоў, пры гэтым новыя лісты не з'яўляюцца, а пластычныя рэчывы лістоў, якія ўжо ёсць, пераходзяць у цыбуліну, за кошт чаго цыбуліна і фарміруецца. Гэты працэс незваротны і пасля з'яўлення спрыяльных умоў не спыняецца, у выніку чаго ўраджай рэпчатай цыбулі памяншаецца.

Для атрымання цыбулі-рэпкі існуе 3 спосабы вырошчвання. Першы спосаб - аднагадовая культура, калі ў першы год непасрэдна з семені, высеянага на поле, ці з рассады можа быць атрыманая харчовая цыбуля. Пры двух- і трохгадовай культуры ў першы год за кошт густой сяўбы атрымліваюць цыбулю-сеянку, якую выкарыстоўваюць як пасадачны матар'ял. Трэці спосаб - вегетатыўнае размнажэнне, калі, не праходзячы семянную рэпрадукцыю, вырошчваюць кожны год цыбулю-рэпку.

Для вырошчвання ранняй прадукцыі рэпчатай цыбулі ва ўмовах малаўрадлівай глебы прыдатныя ўсе спосабы. Цыбулю-рэпку можна вырасціць непасрэда з сеянкі ці з выбаркі, выкарыстоўваючы такія сарты, як Стрыгуноўскі.

Літаратура

• Казакова, А. А. Ранние овощи в открытом грунте. - Л.: Колос, 1973. - 56 с.